SOKULLU MEHMET PAŞA

 

 

 

 

  SOKULLU MEHMET PAŞA

 

 

Doğum 1505 Ravançi,Sokoloviçi,Bosna
Bölgesi, Osmanlı İmparatorluğu

 

Ölüm 1579
İstanbul,Osmanlı İmparatorluğu

 

---

Sokollu Mehmet Paşa (1505 - 1579) Kanuni Sultan Süleymandöneminde Osmanlı Donanmasının Kaptan-ı Deryalığı ve gene Kanuni Sultan Süleyman, II.Selimve III.Muratdevirlerinde toplam 14 yıl, 3 ay, 17 gün Osmanlı İmparatorluğu'nun sadrazamlığını yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Kanuni Sultan Süleyman'ın son vezir-i azamı olmuştur. Hem Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede bulunduğu dönemi simgelemesi itibariyle hem de icraatları, projeleri ve kişiliği nedenleriyle en büyük Osmanlı sadrazamlarından biri kabul edilir. İki metreyi aşan boyu ile aynı zamanda en uzun boylu Osmanlı sadrazamı idi.

 

SADRAZAMLIKDAN ÖNCEKİ HAYATI

1505 yılında Bosna'nın Visegrad kadılığındaki Rudo kasabasına uzak olmayan Sokoloviçi (Slav dillerinde 'şahin' demektir) köyünde doğmuştur. Bu nedenle Balkan halkları arasında Mehmet Paşa Sokoloviç olarak anılır. Vaftiz edilirken Bayo adı takılmıştı. Babasının adı Dimitriye'ydi. Sırp tarihçilerine göre Dimitriye'nin üç, Türk yazarlarına göre ise iki oğlu daha vardı. Dimitriye'nin bir de kızı vardı.1519 yılında Devşirme sistemi ile çocuk yaşta Edirne Sarayına getirilmiş, Mehmet adı verilerek Türk ve Müslüman kültürü ile yetiştirilmiştir. Ardından İstanbul'a gönderildi. Topkapı Sarayı'nın Enderun Bölümünde çeşitli görevlerde bulundu. 1541'de Kapıcıbaşılığa yükseldi. 1546'da saray hizmetlerinde başarılı olanların dış göreve atanmaları yolundaki gelenek uyarınca Kaptan-ı Derya lığa getirildi. Görevde iken Trablusgarp Seferi'ne katıldı, İstanbul Tersanesini genişletti ve yeniledi. 1549'da vezirliğe yükselerek Rumeli Beylerbeyliğine atandı.

Avusturya ile 1547'de imzalanan barış antlaşmasının bozulması üzerine Sokollu Mehmet Paşa 1551'de Erdel üzerinde yapılacak seferin komutanlığına getirildi. 80.000 kişilik orduyla Erdel'e giren Sokollu Mehmet Paşa önemli kaleleri aldı, ama Temeşvar Kuşatmasında başarılı olamayarak geri çekildi. Temeşvar 1552'de, Macaristan serdarlığına atlan Kara Ahmed Paşa ile alınabildi.Kanuni Sultan Süleyman 1553'te Sokollu Mehmet Paşa'yı Rumeli askerlerinin başında Anadolu'ya gönderdi. Aynı yıl başlayan Nahçıvan Seferinde Sokullu komutasındaki Rumeli askerleri büyük başarı gösterdiler. Sefer dönüşünde Sokullu üçüncü kez vezirliğe yükselerek kubbealtı vezirleri arasına katıldı. Sokollu Mehmed Paşa, Kanuni'nin oğulları arasındaki mücadeleler sırasında da hep Selim'in yanında oldu. Nitekim taht mücadelesini  vlink="blue">Selimkazandı. Semiz Ali Paşa'nın sadrazamlığa yükselmesiyle ikinci vezir olan Sokullu, onun 1565'de ölmesiyle sadrazamlığa getirildi. Yaşı hayli ilerlemiş olan Kanuni çok güvendiği Sokullu'ya geniş yetkiler vermişti. 1561'de üçüncü vezir iken Kanuni Sultan Süleyman'ın torunu ve Sultan II.Selim'in kızı Esmehan Sultan ile evlendi.

 

SADRAZAMLIK DÖNEMİ

Bu tarihten ölümüne kadarki 15 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğunun idaresini fiilen elinde tuttu. Kanuni Sultan Süleyman'ın son seferi olan Zigetvar kalesi fethini, padişah öldükten sonra o idare etti. Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümünü askerden II.Selimgeliceye kadar saklayarak onu tahta çıkarmayı başardı. II.Selim döneminde sürekli sadrazamlıkta kaldı ve devlet işlerini idare etti. Sokullu 1568'de Avusturya ile 8 yıl süren bir barış antlaşması imzaladıktan sonra doğuya yöneldi. Amacı Osmanlı egemenliğini Asya'da ve doğu denizlerinde de güçlendirmekti. Portekiz'in Hint Okyanusu'ndaki artan etkiniğine karşın Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi'ndeki Osmanlı gemilerinin sayılarını attırdı. Hindistan ve Endonezya ile iyi ilişkiler kurmaya çalıştı. Sokollu ayrıca Tunus'u Osmanlı himayesi altına sokarak,Kuzey Afrika'yı da denetlemek istiyordu. Ama Piyale Paşa ve Lala Mustafa Paşa gibi karşıtların etkisiyle Divan 1570'de Kıbrıs'ın alınması kararını aldı. Sokullu Venediğe karşı böyle bir savaşın Avrupa'yı kendilerine karşı birleştireceği görüşündeydi. Ama Lala Mustafa Paşa Divan'a uyarak 1571'de Kıbrıs'a1 çıktı. Haçlı Donanması'nın misillemesinde Osmanlı donanması İnebahtı'da yenildi. Alınan ağır yenilgi karşısında Osmanlılara gelen bir Venedik elçisine "Biz sizden Kıbrıs'ı alarak kolunuzu kestik, siz ise donanmamızı yenmekle yalnızca sakalımızı kestiniz; unutmayın ki, kol bir daha yerine gelmez, ama sakal eskisindende gür çıkar." dedi. Gerçekten de Sokullu'nun dediği oldu ve Venedikliler barış istemek zorunda kaldılar. Daha sonra Osmanlı Donanması Tunus'u İspanyollardan aldı. Sokullu 1574'te ölen II.Selim'in yerine geçen III.Murat döneminde de sadrazamlığını sürdürdü. Fakat artık eski gücü yoktu çünkü padişah da artık onun karşıtlarıyla işbirliği halindeydi. Sokullu yine de bazı siyasal başarılara imza attı. Fas'ı Portekiz akınlarından kurtardı, Avusturya'nın saray içine dönük oyunlarını etkisiz hale getirdi. Fakat baskılar artık iyice artmıştı, amcasının oğlu Budin Beylerbeyi Mustafa Paşa sudan bir nedenle idam ettirildi. 1579 yılında ise III.Murat' ın eşi Safiye Sultan tarafından tutulan ve derviş kılığına girmiş bir yeniçeri tarafından hançerlenerek öldürüldü(11 ekim 1579) ve Eyüp'te defnedildi.

 

SOKULLU MEHMET PAŞA'NIN DİĞER HİZMETLERİ

Sokullu Mehmet Paşa 14 yıl süren sadrazamlığı boyunca usta bir siyasetçi olarak öne çıkmış, birçok askeri ve siyasal başarının elde edilmesinde birinci derecede rol almıştır. 60 yıllık devlet hizmeti sırasında da hiçbir görevinden alınmamış, daima bir üst göreve atanmış olması da ayrı bir özelliğidir. Sokullu bir tanesi İstanbul'da, diğerleri Lüleburgaz, Havsa (Edirne) ve Payas (Hatay)'ta bulunan beş külliyesi, imparatorluğun hemen her yanına yayılmış eserleri olmuştur.

Don ve İdil ırmakları arasında bir kanal açarak Osmanlı donanmasına Hazar Denizi yolunu açma, Süveyş Kanalı'nı açma, İzmit Körfezi-Sapanca Gölü-Sakarya Nehri üzerinden Karadeniz'e alternatif bir boğaz açma gibi çağının ötesinde projeleri vardı. Don-İdil kanalı için gerekli işgücü seferber edildi, ancak hava şartları nedeniyle çalışmalar sürdürülemedi. Süveyş Kanalı düşüncesiyle ön adım olarak Sudan zaptedildi. Ancak bu proje de sonuca ulaşamadı. Devlet teşkilatı içinde de önemli düzenlemeler yapmıştır.

Günümüzde adı İstanbul Beşiktaş'ta bir camide ve heykelde, T.C. donanmasındaki TCG SOKULLU MEHMET PAŞA (A-577) adlı öğrenci/okul gemisi ile ve yurdun çeşitli yerlerindeki okullara adının verilmesiyle yaşatılmaktadır.

Yorum (0) Kalıcı Bağlantı

OSMANLI SADRAZAMLARI LİSTESİ

 

 

Osmanlı Devleti'nde sadrazamlık yapmış kişilerin listesi tarih sırasına göre aşağıdaki şekildedir.

 

Sütünlarda sırayla: Sadrazamın adı veya lakabı (Sadrazam), sadaret başlangıç tarihi (başl.), sadaret sona eriş tarihi (bitiş), birden fazla sadrazamlık dönemi sözkonusu ise kaçıncı kez bu makama geldiği ve akılda kalıcı kısa notlar (etnik kökeni, ailesi, akıbeti, ölüm nedeni, hakkında önemli bir detay gibi) bilgiler bulunmaktadır.

 

İsimlerde dönemin yazım ve telaffuzları (Mehmed, Ahmed gibi) esas alınmış, ancak isim bütününün mümkün olduğunda Türkçeleştirilmiş halde sunulmasına çalışılmıştır ("ibn Kemaleddin" yerine "Kemaleddinoğlu" gibi). Madde başlıklarında herbir sadrazamın tarihlerde anılan bütün lakaplarının bir araya getirilmesine özen gösterilmiş, tarihlerde sözkonusu kişinin ölümünden sonra verilmiş lakaplar ("şehit" gibi) daha ziyade madde içinde belirtilmiştir.

 

Kuruluş Dönemi Osmanlı Sadrazamları

Yükseliş Dönemi Osmanlı Sadrazamları

Duraklama Dönemi Osmanlı Sadrazamları

Gerileme Dönemi Osmanlı Sadrazamları

Dağılma Dönemi Osmanlı Sadrazamları

 

Yorum (0) Kalıcı Bağlantı

GERİLEME DÖNEMİ OSMALI SADRAZAMLARI

 

Sadrazam	Başl.	Bitiş	Notlar
Bayburtlu Kara İbrahim Paşa	15 Aralık 1683	18 Kasım 1685	Türk (Kelkit köylüsü). İdam edilmiştir.
Sarı Süleyman Paşa	18 Kasım 1685	18 Eylül 1687	Boşnak. İdam edilmiştir.
Köprülü Damadı Abaza Siyavuş Paşa	18 Eylül1687	23 Şubat 1688	Abaza. Köprülü ailesi damadıdır. İdam edilmiştir.
Ayaşlı Nişancı İsmail Paşa	23 Şubat 1688	2 Mayıs 1688	Türk, Ayaşlı
Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa	30 Mayıs 1688	7 Kasım 1689	Türk, (Tekirdağlı)
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa	10 Kasım 1689	19 Ağustos 1691	Türk (Köprülü ailesi). Savaşta şehit olmuştur.
Bahadırzade Arabacı Ali Paşa	24 Ağustos 1691	21 Mart 1692	Arnavut. Azil, sürgün ve sonradan idam edilmiş, malı haczedilmiştir.
Merzifonlu Çalık Hacı Ali Paşa	23 Mart 1692	17 Mart 1693	Türk (Merzifonlu)
Bozoklu (Bıyıklı) Mustafa Paşa	17 Mart 1693	Mart 1694	Türk (Yozgatlı –eski adıyla Bozok)
Sürmeli Ali Paşa	13 Mart 1694	22 Nisan 1695	Rum devşirme (Dimetokal). İdam edilmiştir.
Elmas Mehmed Paşa	3 Mayıs 1695	11 Eylül 1697	Türk (Cideli)
Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa	17 Eylül 1697	4 Eylül 1702	Türk (Köprülü ailesi). Kendi tercihiyle istifa etmiş ve ecelinden ölmüştür.
Daltaban Mustafa Paşa	4 Eylül 1702	24 Ocak 1703	Manastırlı Sırp (Hammere göre).
Rami Mehmed Paşa	25 Ocak 1703	22 Ağustos 1703	Türk
Sührablı Kavanoz Nişancı Ahmed Paşa	22 Ağustos 1703	16 Kasım 1703	Rus
Moralı Damat Hasan Paşa	18 Kasım 1703	28 Eylül 1704	Türk (Moralı)
Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa	Ekim 1704	25 Aralık 1704	Türk (Kayseri köylüsü)
Pakçemüezzin Baltacı Mehmed Paşa (1. sadareti)	25 Aralık 1704	3 Mayıs 1706	Türk (Osmancıklı). 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Damat Çorlulu Ali Paşa	3 Mayıs 1706	15 Haziran 1710	Türk (Çorlulu)
Köprülüzade Damat Numan Paşa	16 Haziran 1710	17 Ağustos 1710	Türk (Köprülü ailesi). Azledilmiş ve ecelinden ölmüştür.
Pakçemüezzin Baltacı Mehmed Paşa (2. ve son sadareti)	18 Ağustos 1710	20 Kasım 1711	Türk, (Osmancıklı)
Gürcü Ağa Yusuf Paşa	20 Kasım 1711	11 Kasım 1712	Gürcü
Silahdar Süleyman Paşa	12 Kasım 1712	6 Nisan 1713	Abaza
Kel Hoca İbrahim Paşa	6 Nisan 1713	7 Nisan 1713	Türk (Serezli)
Silahdar Damat Ali Paşa	27 Nisan 1713	5 Ağustos 1716	Türk (İznik'in Sölöz köyünden)
Hacı Halil Paşa	21 Ağustos 1716	Ekim 1717	Arnavut. Azledilmiş ve ecelinden ölmüştür.
Tevkii Nişancı Mehmed Paşa	Ekim 1717	9 Mayıs 1718	Türk (Kayseri köylüsü)
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa	9 Mayıs 1718	16 Ekim 1730	Türk (Nevşehirli). Linç edilmiştir.
Silahdar Damat Mehmed Paşa	16 Ekim 1730	23 Ocak 1731
Kabakulak İbrahim Paşa	23 Ocak 1731	11 Eylül 1731	Türk (Şebinkarahisar köylüsü)
Topal Osman Paşa	21 Eylül 1731	12 Mart 1732	Türk (Moralı)
Hekimoğlu Ali Paşa (1. sadareti)	12 Mart 1732	14 Temmuz 1735	Venedikli baba ve Türk anneden (Hammer'e göre). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Gürcü İsmail Paşa	14 Temmuz 1735	25 Aralık 1735	Gürcü
Silahdar Seyyid Mehmed Paşa	10 Ocak 1736	5 Ağustos 1737
Muhsinzade Abdullah Paşa	22 Ağustos 1737	19 Aralık 1737
Yeğen Mehmed Paşa	3 Aralık 1737	23 Mart 1739
Hacı İvazzade Mehmed Paşa	17 Mart 1739	23 Haziran 1740	Türk (Evladı Fatihan'dan). Azledilmiş ve ecelinden ölmüştür.
Nişancı Şehla Hacı Ahmed Paşa	22 Temmuz 1740	7 Nisan 1742
Hekimoğlu Ali Paşa (2. sadareti)	21 Nisan 1742	4 Ekim 1742	Venedikli baba ve Türk anneden (Hammer'e göre). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Seyyid Hasan Paşa	4 Ekim 1742	10 Ağustos 1746	Türk (Reşadiyeli Çardaklızade ailesinden)
Tiryaki Hacı Mehmed Paşa	11 Ağustos 1746	24 Ağustos 1747
Boynueğri Seyyid Abdullah Paşa	24 Ağustos 1747	2 Ocak 1750	Türk (Kerküklü)
Divitdar Mehmed Emin Paşa	9 Ocak 1750	1 Temmuz 1752
Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa (1. sadareti)	1 Temmuz 1752	16 Şubat 1755	Türk (Çorlulu). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Hekimoğlu Ali Paşa (3. ve son sadareti)	16 Şubat 1755	19 Mayıs 1755	Venedikli baba ve Türk anneden (Hammer'e göre). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Naili Abdullah Paşa	19 Mayıs 1755	24 Ağustos 1755
Silahdar Bıyıklı Ali Paşa	24 Ağustos 1755	23 Ekim 1755	Arnavut. Azil ve sonradan idam edilmiştir.
Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa	25 Ekim 1755	1 Nisan 1756	Türk. Edirneli. Azledilmiş ve ecelinden ölmüştür.
Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa (2. sadareti)	30 Nisan 1756	3 Aralık 1756	Türk (Çorlulu). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mehmed Ragıp Paşa	12 Ocak 1757	8 Nisan 1763
Tevkii Hamza Hamit Paşa	11 Nisan 1763	29 Eylül 1763
Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa (3. ve son sadareti)	29 Eylül 1763	30 Mart 1765	Türk, (Çorlulu)
Muhsinzade Mehmed Paşa (1. sadareti)	30 Mart 1765	7 Ağustos 1768	2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Silahdar Hamza Mahir Paşa	7 Ağustos 1768	20 Ekim 1768	Türk (Develili)
Yağlıkçızade Nişancı Hacı Mehmed Emin Paşa	Ekim 1768	12 Ağustos 1769	Türk (Daday, Sorkun köyünden)
Moldovancı Ali Paşa	12 Ağustos 1769	12 Aralık 1769
İvazzade Halil Paşa	13 Aralık 1769	25 Aralık 1770
Silahdar Mehmed Paşa	25 Aralık 1770	11 Aralık 1771
Muhsinzade Mehmed Paşa (2. ve son sadareti)	Aralık, 1771	6 Ağustos 1773

Yorum (0) Kalıcı Bağlantı

DAĞILMA DÖNEMİ OSMALI SADRAZAMLARI

 

 

Sadrazam	Başl.	Bitiş	Notlar
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa (1. sadareti)	11 Ağustos, 1773	7 Temmuz, 1775	Türk (Safranbolulu). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Moralı Derviş Mehmed Paşa	7 Temmuz, 1775	5 Ocak, 1777	Türk Moralı)
Darendeli Cebecizade Mehmed Paşa	5 Ocak, 1777	1 Eylül, 1778	Türk (Darendeli)
Kalafat Mehmed Paşa	1 Eylül, 1778	22 Ağustos, 1779	Bulgar
Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa	22 Ağustos, 1779	20 Şubat, 1781	Türk , (Kırşehir Arabsun köyünden)
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa (2. sadareti)	20 Şubat, 1781	25 Ağustos, 1782	Türk (Safranbolulu). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Yeğen Hacı Mehmed Paşa	25 Ağustos, 1782	31 Aralık, 1782	Türk
Halil Hamid Paşa	31 Aralık, 1782	30 Nisan, 1785	Türk (Ispartalı). Sürgünde idam edilmiştir.
Hazinedar Şahin Ali Paşa	30 Nisan, 1785	25 Ocak, 1786	Gürcü
Koca Yusuf Paşa (1. sadareti)	25 Ocak, 1786	28 Mayıs, 1789	Gürcü. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa (1. sadareti)	28 Mayıs, 1789	2 Ocak, 1790	Çerkes. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Cezayirli Gazi Hasan Paşa	2 Ocak, 1790	30 Mart, 1790	Türk (Kafkasyalı, Tekirdağ'da büyüme). Savaşta şehit olmuştur.
Rusçuklu Çelebizade Şerif Hasan Paşa	16 Nisan, 1790	12 Şubat, 1791	Türk (Rusçuklu)
Koca Yusuf Paşa (2. ve son sadareti)	12 Şubat, 1791	1792	Gürcü. Ecelinden ölmüştür.
Damat Melek Mehmed Paşa	1792	21 Ekim, 1794	Boşnak
Safranbolulu İzzet Mehmed Paşa (3. ve son sadareti)	21 Ekim, 1794	23 Ekim, 1798	Türk (Safranbolulu). Sürgünde ecelinden ölmüştür.
Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa (1. sadareti)	23 Ekim, 1798	24 Haziran, 1805	2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa	24 Eylül, 1805	13 Ekim, 1806
Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa	13 Ekim, 1806	3 Haziran, 1807
Çelebi Mustafa Paşa	3 Haziran, 1807	29 Temmuz, 1808
Alemdar Mustafa Paşa veya (Bayraktar Mustafa Paşa)	29 Temmuz, 1808	15 Kasım, 1808	Türk, (Rusçuklu). Alemdar Vakası şeklinde anılan çatışmada şehit olmuştur.
Çavuşbaşı Memiş Paşa	16 Kasım, 1808	Aralık, 1808	Arnavut. Azledilmiş ve ecelinden ölmüştür.
Çarhacı Ali Paşa	Aralık, 1808	Mart, 1809
Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa (2. ve son sadareti)	Mart, 1809	Şubat, 1811
Laz Aziz Ahmed Paşa	Şubat, 1811	Temmuz, 1812	Laz
Hurşid Ahmed Paşa	Temmuz, 1812	30 Mart, 1815
Mehmed Emin Rauf Paşa (1. sadareti)	30 Mart, 1815	6 Ocak, 1818	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Burdurlu Derviş Mehmed Paşa	6 Ocak, 1818	5 Ocak, 1820	Türk (Burdurlu)
Seyyid Ali Paşa	5 Ocak, 1820	21 Nisan, 1821
Benderli Ali Paşa	30 Nisan, 1821	21 Nisan, 1821	Türk (Benderli). Kesin padişah emri ile idam edildiği bilinen son sadrazamdır.
Hacı Salih Paşa	30 Nisan, 1821	11 Kasım, 1822
Bostancıbaşı Deli Abdullah Paşa	11 Kasım, 1822	4 Mart, 1823
Turnacızade Silahdar Ali Paşa	4 Mart, 1823	Aralık, 1823
Mehmed Said Galip Paşa	Aralık, 1823	15 Eylül, 1824
Benderli Mehmed Selim Sırrı Paşa	15 Eylül, 1824	26 Ekim, 1828	Türk , (Benderli)
Darendeli Topal İzzet Mehmed Paşa (1. sadareti)	26 Ekim, 1828	Ocak, 1829	Türk, (Darendeli). 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Reşid Mehmed Paşa	Ocak, 1829	17 Şubat, 1833
Mehmed Emin Rauf Paşa (2. sadareti)	17 Şubat, 1833	8 Temmuz, 1839	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mehmed Hüsrev Paşa	8 Temmuz, 1839	29 Mayıs, 1841
Mehmed Emin Rauf Paşa (3. sadareti)	29 Mayıs, 1841	7 Ekim, 1841	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Darendeli Topal İzzet Mehmed Paşa (2. ve son sadareti)	7 Ekim, 1841	3 Eylül, 1842	Türk , (Darendeli)
Mehmed Emin Rauf Paşa (4. sadareti)	3 Eylül, 1842	31 Temmuz, 1846	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (1. sadareti)	31 Temmuz, 1846	28 Nisan, 1848	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
İbrahim Sarim Paşa	28 Nisan, 1848	13 Ağustos, 1848
Koca Mustafa Reşid Paşa (2. sadareti)	13 Ağustos, 1848	27 Ocak, 1852	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Rauf Paşa (5. ve son sadareti)	27 Ocak, 1852	7 Mart, 1852
Koca Mustafa Reşid Paşa (3. sadareti)	7 Mart, 1852	7 Ağustos, 1852	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Âli Paşa (1. sadareti)	7 Ağustos, 1852	4 Ekim, 1852	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Damat Mehmed Ali Paşa	4 Ekim, 1852	14 Mayıs, 1853
Giritli Mustafa Naili Paşa (1. sadareti)	14 Mayıs, 1853	30 Mayıs, 1854	Mısırlı Arnavut. Uzun süre Girit valiliği yaptığından Giritli şeklinde anılır. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (1. sadareti)	30 Mayıs, 1854	24 Kasım, 1854	Türk (Kıbrıslı). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (4. sadareti)	24 Kasım, 1854	4 Mayıs, 1855	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Âli Paşa (2. sadareti)	4 Mayıs, 1855	1 Aralık, 1856	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Koca Mustafa Reşid Paşa (5. sadareti)	1 Aralık, 1856	2 Ağustos, 1857	6 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Giritli Mustafa Naili Paşa (2. ve son sadareti)	2 Ağustos, 1857	23 Ekim, 1857	Mısırlı Arnavut.
Koca Mustafa Reşid Paşa (6. ve son sadareti)	23 Ekim, 1857	7 Ocak, 1858
Mehmed Emin Âli Paşa (3. sadareti)	11 Ocak, 1858	8 Ekim, 1859	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (2. sadareti)	8 Ekim, 1859	24 Aralık, 1859	Türk (Kıbrıslı). 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1. sadareti)	24 Aralık, 1859	27 Mayıs, 1860	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa (3. ve son sadareti)	27 Mayıs, 1860	6 Ağustos, 1861	Türk, (Kıbrıslı)
Mehmed Emin Âli Paşa (4. sadareti)	6 Ağustos, 1861	22 Kasım, 1861	5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Keçecizade Mehmed Emin Fuad Paşa (1. sadareti)	22 Kasım, 1861	6 Ocak, 1863	Türk. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Yusuf Kamil Paşa	6 Ocak, 1863	3 Haziran, 1863
Keçecizade Mehmed Emin Fuad Paşa (2. ve son sadareti)	3 Haziran, 1863	5 Haziran, 1866	Türk
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (2. sadareti)	Haziran 5, 1866	Şubat 11, 1867	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Emin Âli Paşa (5. ve son sadareti)	11 Şubat, 1867	7 Eylül, 1871
Mahmud Nedim Paşa (1. sadareti)	Eylül, 1871	31 Temmuz, 1872	2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mithat Paşa (1. sadareti)	31 Temmuz, 1872	19 Ekim, 1872	Türk. Rusçuk kökenli, İstanbul doğumlu. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (3. sadareti)	Oct, 1872	Şubat, 1873	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Sakızlı Ahmed Esad Paşa (1. sadareti)	15 Şubat, 1873	Mayıs, 1873	Türk (Sakızlı). 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Şirvanlızade Mehmed Rüşdi Paşa	Mayıs, 1873	14 Şubat, 1874	Türk veya Kürt (Şirvanlı)
Hüseyin Avni Paşa	14 Şubat, 1874	25 Nisan, 1875
Sakızlı Ahmed Esad Paşa (2. ve son sadareti)	Nisan, 1875	Ağustos, 1875	Türk (Sakızlı)
Mahmud Nedim Paşa (2. ve son sadareti)	21 Ağustos, 1875	Nisan 13, 1876
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (4. sadareti)	Nisan, 1876	19 Aralık, 1876	Türk. 5 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Mithat Paşa (2. sadareti)	19 Aralık, 1876	5 Şubat, 1877	Türk. Sürgünde idam edilmiştir. İdamı hakkında farklı görüşler öne sürülmektedir.
İbrahim Edhem Paşa	5 Şubat, 1877	11 Ocak, 1878	1822 Sakız İsyanında Koca Mehmed Hüsrev Paşa tarafından evlat edinilmiş Rum
Ahmed Hamdi Paşa	11 Ocak, 1878	4 Şubat, 1878	Türk
Ahmed Vefik Paşa	4 Şubat, 1878	18 Nisan, 1878	Türk (İstanbullu)
Mehmed Sadık Paşa	18 Nisan, 1878	Mayıs, 1878	Türk
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (5. ve son sadareti)	Mayıs, 1878	Haziran, 1878	Türk
Mehmed Esad Saffet Paşa	Mayıs, 1878	Ekim, 1878	Türk
Tunuslu Hayreddin Paşa	Ekim, 1878	28 Temmuz, 1879	Tunuslu
Ahmed Arifi Paşa	28 Temmuz, 1879	Eylül, 1879	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (1. sadareti)	18 Ekim, 1879	9 Haziran, 1880	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Cenanizade Mehmed Kadri Paşa	9 Haziran, 1880	12 Eylül, 1880	Türk (Antepli Cenani ailesinden)
Küçük Mehmed Said Paşa (2. sadareti)	12 Eylül, 1880	2 Mayıs, 1882	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Abdurrahman Nureddin Paşa (1. sadareti)	2 Mayıs, 1882	12 Temmuz, 1882	Türk. dönem sadrazamlık yapmıştır.
Küçük Mehmed Said Paşa (3. sadareti)	12 Temmuz, 1882	30 Kasım, 1882	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Ahmed Vefik Paşa	1 Aralık, 1882	3 Aralık, 1882	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa(4. sadareti)	3 Aralık, 1882	24 Eylül, 1885	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (1. sadareti)	Eylül, 1885	Eylül, 1891	Türk (Kıbrıslı). 4 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kabaağaçlızade Ahmed Cevat Paşa	Eylül, 1891	Haziran, 1895	Türk (Afyonkarahisar Kabaağaçlı, Şakirpaşalar ailesi)
Küçük Mehmed Said Paşa (5. sadareti)	9 Haziran, 1895	3 Ekim, 1895	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (2. sadareti)	Ekim, 1895	Kasım, 1895	Türk (Kıbrıslı). 4 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Halil Rıfat Paşa	Kasım, 1895	9 Kasım, 1901	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (6. sadareti)	13 Kasım, 1901	15 Ocak, 1903	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa	15 Ocak, 1903	Temmuz, 1908	Arnavut.
Küçük Mehmed Said Paşa (7. sadareti)	22 Temmuz, 1908	6 Ağustos, 1908	Türk. 8 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (3. ve son sadareti)	Ağustos, 1908	Şubat, 1909	Türk (Kıbrıslı).
Ahmed Tevfik Paşa (1. sadareti)	31 Mart, 1909	Mayıs, 1909	Türk. 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Hüseyin Hilmi Paşa	Mayıs, 1909	Ocak, 1910	Türk
İbrahim Hakkı Paşa	12 Ocak, 1910	29 Eylül, 1911	Türk
Küçük Mehmed Said Paşa (8. ve son sadareti)	4 Ekim, 1911	17 Temmuz, 1912	Türk
Gazi Ahmed Muhtar Paşa	22 Temmuz, 1912	29 Ekim, 1912	Türk
Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa (4. ve son sadareti)	Ekim, 1912	23 Ocak, 1913	Türk (Kıbrıslı)
Mahmud Şevket Paşa	23 Ocak, 1913	Haziran 11, 1913	Türk. Görev başında suikaste uğramıştır.
Said Halim Paşa	12 Haziran, 1913	3 Şubat, 1917	Arnavut kökenli Mısırlı. Sürgünde suikaste uğramıştır.
Talat Paşa	4 Şubat, 1917	8 Ekim, 1918	Türk (Kırcalili). Sürgünde suikaste uğramıştır.
Furgaç Ahmed İzzet Paşa	14 Ekim, 1918	8 Kasım, 1918	Arnavut. Kendi tercihiyle istifa etmiştir.
Ahmed Tevfik Paşa (2. sadareti)	11 Kasım, 1918	10 Mart, 1919	Türk. 3 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Damat Ferit Paşa (1. sadareti)	10 Mart, 1919	4 Ekim, 1919	Arnavut. 2 dönem sadrazamlık yapmıştır.
Ali Rıza Paşa	6 Ekim, 1919	2 Mart, 1920	Türk
Hulusi Salih Paşa	8 Mart, 1920	2 Nisan, 1920	Türk
Damat Ferit Paşa (2. ve son sadareti)	5 Nisan, 1920	18 Ekim, 1920	Arnavut. Sürgünde ecelinden ölmüştür.
Ahmed Tevfik Paşa (3. ve son sadareti)	21 Ekim, 1920	17 Kasım, 1922	Türk. Son sadrazamdır.